دوره 9، شماره 4 - ( زمستان 1401 )
جلد 9 شماره 4 صفحات 71-62 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kheirkhah D, Haji Hadian Z, Dahim A, Yavari M, Azadchehar M J, Sharif M R et al . Medical interns’ Satisfaction With the Quality of Clinical Training in the Internal Emergency Department of Shahid Beheshti Hospital in Kashan, Iran. DSME 2023; 9 (4) :62-71
URL: http://dsme.hums.ac.ir/article-1-407-fa.html
URL: http://dsme.hums.ac.ir/article-1-407-fa.html
خیرخواه داود، حاجی‌هادیان زهرا، داهیم علی رضا، یاوری مریم، آزادچهر محمد جواد، شریف محمدرضا و همکاران.. بررسی میزان رضایتمندی کارورزان پزشکی از کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی. 1401; 9 (4) :62-71
داود خیرخواه 
، زهرا حاجی‌هادیان ، علی رضا داهیم ، مریم یاوری ، محمد جواد آزادچهر ، محمدرضا شریف ، محدثه زارعی یزدلی
، زهرا حاجی‌هادیان ، علی رضا داهیم ، مریم یاوری ، محمد جواد آزادچهر ، محمدرضا شریف ، محدثه زارعی یزدلی
مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران.
متن کامل [PDF 4385 kb]
(369 دریافت)
| چکیده (HTML) (687 مشاهده)
References
متن کامل: (742 مشاهده)
مقدمه
نظام آموزش عالی یکی از عناصر کلیدی توسعه انسانی در هر کشور به شمار می‌رود [1]. مشخصه مهم آموزش عالی در 4 دهه گذشته، گسترش سریع مؤسسات آموزش عالی در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران بوده است [1، 2]. برنامه‌های آموزشی در هر سطح و مقطع تلاش می‌کنند خود را به استانداردهای مطلوب و تعریف‌شده برای هر فعالیت یاددهی و یادگیری نزدیک کنند، بنابراین ارزشیابی و ارتقای خدمات آموزشی باید با جدیت انجام شود. در راستای بررسی خدمات آموزشی در سازمان‌های دانش‌محور، آگاهی از میزان رضایت دریافت‌کنندگان خدمات، از اساسی‌ترین مکانیسم‌های مدیریتی است که از اهمیت بسزایی برخوردار است. رضایت افراد در این سازمان‌ها باعث پویایی آنها می‌شود و اعتلای اهداف سازمانی را درپی خواهد داشت [2، 3].
در این سازمان‌ها، دانشجویان به‌عنوان مخاطبان و مصرف‌کنندگان نظام و فرآیند آموزش پزشکی محسوب می‌شوند [3]. بنابراین به نظر می‌رسد بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از فعالیت‌های آموزشی ضروری باشد. دانشجویان نقش عمده‌ای در ارزیابی عملکرد و فعالیت‌های آموزشی هر دانشگاهی دارند و اطلاعات لازم را در زمینه ارتقای کیفی و کمی این واحد (به منظور بهبود مداوم برنامه‌های درسی، تدریس، کارکنان و امکانات)، در اختیار ما قرار می‌دهند که برای نیل به شناسایی نقاط ضعف و قوت هر فعالیت نیاز است و با استفاده از این اطلاعات می‌توان ضمن تقویت عوامل مثبت و اصلاح عوامل منفی، رضایت هر چه بیشتر دانشجویان را فراهم کرد [3-6].
یکی از این خدمات آموزشی که به دانشجویان در مقاطع مختلف خصوصاً دوره کارورزی در بیمارستان‌های آموزشی ارائه می‌شود، آموزش در بخش اورژانس میباشد. بخش اورژانس از بخش‌های حساس و ویژه هر بیمارستان محسوب می‌شود که باتوجه‌به حضور تمام وقت اساتید و دستیاران رشته‌های مختلف تخصصی در این بخش و حجم و تنوع بالای بیماران ورودی این واحد نقش بسزایی در امر آموزش فراگیران پزشکی (دستیاران، کارورزان وکارآموزان) بر عهده دارد [7, 8]. بااین‌حال در اغلب موارد به نظر می‌رسد فقدان برنامه آموزشی نظام‌مند و منسجم در بخش اورژانس موجب می‌شود نتیجه مطلوب حاصل نشود و سطح آموزش و فراگیری هم بسیار اندک باشد [9]. این امر موجب بروز استرس و کاهش اعتماد به نفس در پزشکان جوان فارغ‌التحصیل می‌شود و متعاقباً مانع از ارائه خدمات مطلوب توسط ایشان به بیماران به‌خصوص در نواحی محروم و نیازمند می‌شود. بنابراین باید توجه خاصی به ارتقاء کیفیت آموزشی دانشجویان در بخش اورژانس طی دوره آموزش پزشکی عمومی صورت گیرد [10].
پژوهش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر نشان داده است دانشجویان پزشکی هرچه بیشتر با بیماران در موقعیت‌های اورژانسی در کنار اساتید با تجربه فعالیت کنند از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار می‌شوند. به نظر می‌رسد آموزش اصولی و نظام‌یافته همراه با کار تیمی منسجم منجر به ارتقاء سطح آموزش می‌شود و بهبود روند درمان به‌طور معمول، بیماران بد حال و اورژانسی را درپی خواهد داشت [4، 6] و نقاط ضعف و قوت آموزشی در پایش‌ها و ارزیابی‌های تحقیقاتی مستمر مشخص می‌شود.
در مطالعه‌ای که در سال 1393 حیدری و همکاران در شیراز انجام دادند، کارورزان بخش اورژانس از میزان و کفایت آموزش مهارت‌های عملی، رضایتمندی قابل قبولی داشتند [11]. در مقابل در مطالعه‌ای که ویندیش و همکاران در سال 2020 انجام دادند، کارورزانی که در این نظرسنجی شرکت کردند نیز از برنامه آموزشی بسیار راضی بودند [12]. همچنین امینی و همکاران در سال 1381 در یک مطالعه در مورد میزان رضایتمندی 200 کارورز دانشکده پزشکی تبریز در مورد آموزش مهارت‌های بالینی عملی در بخش‌های مختلف نتیجه‌گیری کرده بودند، میزان رضایتمندی دانشجویان از وضعیت آموزشی و میزان یادگیری این مهارت‌ها در حد ضعیف بود. دلیل این امر عدم نظارت توسط اساتید و دستیاران، نبودن مانکن‌های آموزشی و عدم دخالت دادن دانشجو به‌صورت عملی بیان شده بود [13].
بنابراین، باتوجه‌به اینکه تحقیقات اندکی درمورد رضایتمندی کارورزان از آموزش در اورژانس انجام شده است و باتوجه‌به اهمیت این بخش پرمخاطره در آموزش دوره کارورزی پزشکی، این مطالعه با هدف بررسی میزان رضایتمندی کارورزان پزشکی مشغول به تحصیل در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، از آموزش در بخش اورژانس داخلی این مرکز انجام شد تا اطلاعات مفیدی در جهت پیشبرد اهداف آموزشی ارائه شود و با بررسی نتایج آن و برطرف کردن نقائص شناخته‌شده، بازدهی آموزشی بالا برود و گامی مؤثر در جهت بهبود هرچه بیشتر آموزش کارورزان در اورژانس داخلی در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان برداشته شود.
مواد و روش‌ها
مطالعه از نوع توصیفی‌تحلیلی میباشد. محیط پژوهش بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان میباشد و جامعه پژوهش 100 نفر ازکارورزانی هستند که در سال 1399 در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان مشغول به فعالیت می‌باشند و آموزش در بخش اورژانس داخلی را گذرانده باشند. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 95 نفر برآورد شد که جهت افزایش دقت تعداد 100 پرسش‌نامه بین مخاطبان توزیع و درنهایت پرسش‌نامه کامل جمع‌آوری شد.
روش اجرای طرح
پس از تصویب طرح در کمیته اخلاق و کسب مجوز از معاونت پژوهشی دانشکده، با مراجعه به مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان و کسب اجازه کتبی از مدیریت و ریاست مرکز برای شروع تحقیق، محقق پرسش‌نامه مربوطه را به کارورزان تحویل داد و توضیحات لازم را برای آنان قبل از تکمیل پرسش‌نامه به شکل حضوری ارائه کرد. پرسش‌نامه‌ها به‌صورت خودایفا توسط شرکت‌کنندگان تکمیل شدند. از شرکت‌کنندگان درخواست شد که پرسش‌نامه را صادقانه و به دور از نگرانی در مورد فاش شدن نظراتشان تکمیل کنند.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات
ابزار این تحقیق پرسش‌نامه‌ای است که معصومی و دستگیری در سال 1389 در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی الزهراء دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در مطالعه‌ای با عنوان «بررسی میزان رضایتمندی کارورزان رشته پزشکی از کیفیت آموزش بالینی در دوره طب اورژانس در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان» استفاده کرده‌اند [14]. این پرسش‌نامه توسط متخصصان طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان تهیه و سپس روایی پایایی آن تأیید شده است. پایایی پرسش‌نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 82 درصد به دست آمد. پرسش‌نامه دارای 33 سؤال میباشد که در مقیاس لیکرت تنظیم شد و دارای 5 طیف از بسیارمطلوب (5) تا بسیار نامطلوب (1) میباشد. در این پرسش‌نامه، 4 بخش اصلی مربوط به نحوه آموزش در اورژانس از دیدگاه 100 کارورز پزشکی مورد ارزشیابی قرار گرفت که این 4 بخش شامل کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس (4سؤال)، کیفیت آموزش استادان (9 سؤال)، کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی (8 سؤال) و کیفیت آموزش در انجام اقدامات درمانی در بخش اورژانس (12 سؤال) میباشد.حداکثر نمرات کسب‌شده درحیطه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس (20)، در حیطه کیفیت آموزش استادان (45)،کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی (60) و کیفیت آموزش در انجام اقدامات درمانی در بخش اورژانس (40) میباشد. کل امتیاز یا نمره مربوط به پرسش‌نامه 165 میباشد (33*5) و کمترین نمره یا امتیاز مربوط به پرسش‌نامه33 (33*1) میباشد؛ یعنی دامنه نمرات بین 33-165 میباشد. میزان رضایتمندی نامطلوب کمتر از 50 درصد، 50-70 متوسط، بالاتر از 70 مطلوب میباشد. در این مطالعه، مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان شامل سن، جنس و وضعیت تأهل بود و پایایی پرسش‌نامه با استفاده از شاخص همسانی درونی (آلفای کرونباخ) r=0/936 محاسبه شد.
معیارهای ورود به مطالعه
کارورزانی که در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات یهداشتی درمانی کاشان در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، درسال 1398 درحال انجام فعالیت‌های آموزشی هستند و دوره آموزش بخش اورژانس داخلی را گذرانده‌اند و یا درحال گذراندن این دوره هستند.
معیارهای خروج از مطالعه
-شرکت‌کنندگانی که کمتر از 2 هفته از حضور آنها در بخش اورژانس می‌گذرد.
- شرکت‌گنندگانی که پرسش‌نامه را به‌صورت ناقص تکمیل کرده باشند.
روش تجزیهوتحلیل داده‌ها و بررسی آماری
داده‌های حاصل از این مطالعه از طریق نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از آمار توصیفی (توزیع فراوانی و میانگین و انحراف‌معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل جهت مقایسه میانگین رضایت کارورزان از کیفیت آموزش بالینی برحسب جنس و وضعیت تأهل) تجزیهوتحلیل شدند. همچنین مقادیر P کمتر از 0/05 معنادار در نظر گرفته شد.
داده‌های جمعیت‌شناختی به‌صورت فراوانی و میانگین و انحراف‌معیار ارائه شدند. برای بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش کارورزان از آزمون تی تک نمونه‌ای و برای بررسی هریک از عوامل مؤثر برحسب متغیرهای جمعیت‌شناختی از آزمون‌های تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. در این مطالعه مقادیر P کمتر از 0/05 معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این پژوهش تعداد 100 نفر (69 زن) از کارورزان مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان با میانگین سنی 1/24±25/26 سال (محدوده 23 تا 33 سال) شرکت داشتند که از این تعداد، 44 نفر متأهل بودند.
در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود که از دیدگاه دانشجویان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان نسبت به گویه‌های «میزان انجام اقدامات تشخیصی‌درمانی» (73/6)، «نحوه ارزشیابی کارورزان» (75/2)، «برخورد با قفسه سینه» (71/8)، «برخورد با درد شکم» (76/6)، «برخورد با ترومای متعدد» (73/8)، «برخورد با تنگی نفس» (71/8)، «برخورد با خونریزی‌های گوارش» (71/4)، «احیای قلبی ریوی» (70/4)، «تعبیه لوله تغذیه بینی به معده و شست‌وشوی معده» (80/8)، «گرفتن خون جهت بررسی گازهای شریانی» (73/6) و «بخیه زدن ساده» (83/6) در حد مطلوب (میانگین درصدی بالای 70) و نسبت به بقیه گویه‌ها در حد متوسط (میانگین درصدی بین 50 تا 70) قرار دارد.
در جدول شماره 2 مشاهده می‌شود درکل، از دیدگاه 56 درصد کارورزان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در حد متوسط بوده است و 38 درصد از آنها کیفیت آموزش را در حد مطلوب دانسته‌اند.
همچنین از بین مؤلفه‌های کیفیت آموزش، بالاترین درصد امتیاز کسب‌شده (بیشترین رضایت) مربوط به کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی (71/3) بوده است و کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی، کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس و کیفیت آموزش اساتید بهترتیب با امتیاز درصدی 69/9، 64/8 و 59/1 در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
نتایج جدول شماره 3 نشان می‌دهد درکل، میزان رضایت کاروزان مرد (16/58±116/77) نسبت به کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان به‌طور معناداری بیشتر از کارورزان زن (19/34±107/06) میباشد (0/710=P) و اگرچه میزان رضایت کاروزان مرد نسبت به تمام مؤلفه‌های کیفیت آموزش بالینی بخش اورژانس بیشتر از کارورزان زن میباشد، اما این اختلاف، تنها در مؤلفه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس معنادار است (0/012=P).
همچنین در ارتباط با وضعیت تأهل، تنها در مورد مؤلفه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس، میزان رضایت کارورزان مجرد (2/59±13/52) به‌طور معناداری بیشتر از کارورزان متأهل (3/11±12/25) بوده است (0/028=P).
بحث
مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان رضایتمندی کارورزان پزشکی از کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در سال 1398 انجام شد.
در این پژوهش، در حیطه کیفیت زمان سپری‌شده کارورزان مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در بخش اورژانس داخلی، در 3 دسته، مراقبت از بیمار و انجام اقدامات تشخیصی‌درمانی، آموزش توسط اساتید و آموزش اصول نطری مورد ارزیابی قرار گرفت. براین‌اساس در هر 3 زمینه به‌ویژه درزمینه آموزش توسط اساتید بر بالین بیمار، کارورزان این بیمارستان خواستار صرف وقت بیشتری در بخش اورژانس داخلی شدند. بنابراین، توجه به برنامه‌ریزی مؤثر و مجدد برای رفع این موارد ضروری به نظر می‌رسد. اهمیت بخش اورژانس به‌دلیل تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی برای کارورزان بسیار حیاتی است و به نظر می‌رسد صرف زمان بیشتر در این مقوله خصوصاً آموزش توسط اساتید بر بالینی بیمار بر رشد قضاوت بالینی، توسعه و بهبود استدلال بالینی خصوصاً درزمینه تشخیص افتراقی در بخشی مانند اورژانس برای تعیین تکلیف کردن سریع‌تر بیماران ضروری میباشد.
در بخش دیگر، میزان رضایتمندی کارورزان از وضعیت فراگیری و کسب مهارت بالینی در اداره بیماران و انجام فرآیندهای عملی در دو حیطه کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی و کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی مورد بررسی قرار گرفت. براین‌اساس میزان رضایتمندی اغلب دانشجویان از وضعیت فراگیری و کسب مهارت بالینی در اداره بیماران در حد متوسط و سطح رضایتمندی دانشجویان از انجام فرآیندهای عملی در سطح مطلوب قرار داشت. حرفه پزشکی ترکیبی از دانش و مهارت است و بدون داشتن مهارت کافی، عملاً درمان بیماران غیرممکن میباشد. بنابراین توجه به آموزش مهارت‌های اصلی و پایه در اورژانس به کارورزان باید قبل از ورود به بخش اورژانس در دوران کارآموزی و با استفاده از مراکز مجهز مهارت‌های بالینی (استفاده از مانکن‌ها، مولاژها، بیمارنماها و غیره) انجام شود. نتایج این مطالعه با مطالعات حیدری و همکاران [11]، معصومی و دستگیری [14]، اعلا و رجایی [15]، هم‌خوانی دارد.
از طرف دیگر مطالعه حاضر با مطالعات امینی و همکاران [13]، مطالعه زمان‌زاده و همکاران [16] و جلیلی وهمکاران [17] تطابق ندارد. می‌توان اینگونه برداشت کرد که به‌دلیل تفاوت در محیط پژوهش، بررسی کارآموزان هم‌زمان با کارورزان و استفاده از ابزارهای مختلف، این عدم تطابق نمود پیدا کرده است. براین‌اساس وضعیت فعلی بخش اورژانس در مطالعه حاضر در مقایسه با نتایج مطالعات فوق بهبود داشته است که این امر می‌تواتند ناشی از تغییرات اعمال‌شده اخیر در وضعیت بخش اورژانس و جداسازی دو بخش اورژانس تروما و اورژانس داخلی از یکدیگر و همچنین توجه به برنامه‌های آموزشی این بخش در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشانتوسط دو گروه آموزشی طب اورژانس و داخلی به شکل مجزا و اختصاصی برای همان بخش باشد.
نتیجه‌گیری
درمجموع یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد از دیدگاه 56 درصد از کارورزان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در حد متوسط بوده است و 38 درصد از آنها کیفیت آموزش را در حد مطلوب دانسته‌اند. همچنین بیشترین میزان رضایتمندی مربوط به کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی بوده است و کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی، کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس و کیفیت آموزش اساتید بهترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این یافته‌ها نشان می‌دهد مسئله آموزش دانشجویان و کارورزان در بخش اورژانس از این جهت که این دانش‌آموختگان در آینده مسئولیت سنگین درمان انسان‌ها را دارند، نیاز به توجه بیشتری دارد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.KAUMS.NUHEPM.REC.1399.074 از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از واحد توسعه تحقیقات بالینی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان، برای همکاری در انجام این تحقیق تقدیر و تشکر می‌شود.
نظام آموزش عالی یکی از عناصر کلیدی توسعه انسانی در هر کشور به شمار می‌رود [1]. مشخصه مهم آموزش عالی در 4 دهه گذشته، گسترش سریع مؤسسات آموزش عالی در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران بوده است [1، 2]. برنامه‌های آموزشی در هر سطح و مقطع تلاش می‌کنند خود را به استانداردهای مطلوب و تعریف‌شده برای هر فعالیت یاددهی و یادگیری نزدیک کنند، بنابراین ارزشیابی و ارتقای خدمات آموزشی باید با جدیت انجام شود. در راستای بررسی خدمات آموزشی در سازمان‌های دانش‌محور، آگاهی از میزان رضایت دریافت‌کنندگان خدمات، از اساسی‌ترین مکانیسم‌های مدیریتی است که از اهمیت بسزایی برخوردار است. رضایت افراد در این سازمان‌ها باعث پویایی آنها می‌شود و اعتلای اهداف سازمانی را درپی خواهد داشت [2، 3].
در این سازمان‌ها، دانشجویان به‌عنوان مخاطبان و مصرف‌کنندگان نظام و فرآیند آموزش پزشکی محسوب می‌شوند [3]. بنابراین به نظر می‌رسد بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از فعالیت‌های آموزشی ضروری باشد. دانشجویان نقش عمده‌ای در ارزیابی عملکرد و فعالیت‌های آموزشی هر دانشگاهی دارند و اطلاعات لازم را در زمینه ارتقای کیفی و کمی این واحد (به منظور بهبود مداوم برنامه‌های درسی، تدریس، کارکنان و امکانات)، در اختیار ما قرار می‌دهند که برای نیل به شناسایی نقاط ضعف و قوت هر فعالیت نیاز است و با استفاده از این اطلاعات می‌توان ضمن تقویت عوامل مثبت و اصلاح عوامل منفی، رضایت هر چه بیشتر دانشجویان را فراهم کرد [3-6].
یکی از این خدمات آموزشی که به دانشجویان در مقاطع مختلف خصوصاً دوره کارورزی در بیمارستان‌های آموزشی ارائه می‌شود، آموزش در بخش اورژانس میباشد. بخش اورژانس از بخش‌های حساس و ویژه هر بیمارستان محسوب می‌شود که باتوجه‌به حضور تمام وقت اساتید و دستیاران رشته‌های مختلف تخصصی در این بخش و حجم و تنوع بالای بیماران ورودی این واحد نقش بسزایی در امر آموزش فراگیران پزشکی (دستیاران، کارورزان وکارآموزان) بر عهده دارد [7, 8]. بااین‌حال در اغلب موارد به نظر می‌رسد فقدان برنامه آموزشی نظام‌مند و منسجم در بخش اورژانس موجب می‌شود نتیجه مطلوب حاصل نشود و سطح آموزش و فراگیری هم بسیار اندک باشد [9]. این امر موجب بروز استرس و کاهش اعتماد به نفس در پزشکان جوان فارغ‌التحصیل می‌شود و متعاقباً مانع از ارائه خدمات مطلوب توسط ایشان به بیماران به‌خصوص در نواحی محروم و نیازمند می‌شود. بنابراین باید توجه خاصی به ارتقاء کیفیت آموزشی دانشجویان در بخش اورژانس طی دوره آموزش پزشکی عمومی صورت گیرد [10].
پژوهش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر نشان داده است دانشجویان پزشکی هرچه بیشتر با بیماران در موقعیت‌های اورژانسی در کنار اساتید با تجربه فعالیت کنند از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار می‌شوند. به نظر می‌رسد آموزش اصولی و نظام‌یافته همراه با کار تیمی منسجم منجر به ارتقاء سطح آموزش می‌شود و بهبود روند درمان به‌طور معمول، بیماران بد حال و اورژانسی را درپی خواهد داشت [4، 6] و نقاط ضعف و قوت آموزشی در پایش‌ها و ارزیابی‌های تحقیقاتی مستمر مشخص می‌شود.
در مطالعه‌ای که در سال 1393 حیدری و همکاران در شیراز انجام دادند، کارورزان بخش اورژانس از میزان و کفایت آموزش مهارت‌های عملی، رضایتمندی قابل قبولی داشتند [11]. در مقابل در مطالعه‌ای که ویندیش و همکاران در سال 2020 انجام دادند، کارورزانی که در این نظرسنجی شرکت کردند نیز از برنامه آموزشی بسیار راضی بودند [12]. همچنین امینی و همکاران در سال 1381 در یک مطالعه در مورد میزان رضایتمندی 200 کارورز دانشکده پزشکی تبریز در مورد آموزش مهارت‌های بالینی عملی در بخش‌های مختلف نتیجه‌گیری کرده بودند، میزان رضایتمندی دانشجویان از وضعیت آموزشی و میزان یادگیری این مهارت‌ها در حد ضعیف بود. دلیل این امر عدم نظارت توسط اساتید و دستیاران، نبودن مانکن‌های آموزشی و عدم دخالت دادن دانشجو به‌صورت عملی بیان شده بود [13].
بنابراین، باتوجه‌به اینکه تحقیقات اندکی درمورد رضایتمندی کارورزان از آموزش در اورژانس انجام شده است و باتوجه‌به اهمیت این بخش پرمخاطره در آموزش دوره کارورزی پزشکی، این مطالعه با هدف بررسی میزان رضایتمندی کارورزان پزشکی مشغول به تحصیل در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، از آموزش در بخش اورژانس داخلی این مرکز انجام شد تا اطلاعات مفیدی در جهت پیشبرد اهداف آموزشی ارائه شود و با بررسی نتایج آن و برطرف کردن نقائص شناخته‌شده، بازدهی آموزشی بالا برود و گامی مؤثر در جهت بهبود هرچه بیشتر آموزش کارورزان در اورژانس داخلی در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان برداشته شود.
مواد و روش‌ها
مطالعه از نوع توصیفی‌تحلیلی میباشد. محیط پژوهش بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان میباشد و جامعه پژوهش 100 نفر ازکارورزانی هستند که در سال 1399 در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان مشغول به فعالیت می‌باشند و آموزش در بخش اورژانس داخلی را گذرانده باشند. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 95 نفر برآورد شد که جهت افزایش دقت تعداد 100 پرسش‌نامه بین مخاطبان توزیع و درنهایت پرسش‌نامه کامل جمع‌آوری شد.
روش اجرای طرح
پس از تصویب طرح در کمیته اخلاق و کسب مجوز از معاونت پژوهشی دانشکده، با مراجعه به مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان و کسب اجازه کتبی از مدیریت و ریاست مرکز برای شروع تحقیق، محقق پرسش‌نامه مربوطه را به کارورزان تحویل داد و توضیحات لازم را برای آنان قبل از تکمیل پرسش‌نامه به شکل حضوری ارائه کرد. پرسش‌نامه‌ها به‌صورت خودایفا توسط شرکت‌کنندگان تکمیل شدند. از شرکت‌کنندگان درخواست شد که پرسش‌نامه را صادقانه و به دور از نگرانی در مورد فاش شدن نظراتشان تکمیل کنند.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات
ابزار این تحقیق پرسش‌نامه‌ای است که معصومی و دستگیری در سال 1389 در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی الزهراء دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در مطالعه‌ای با عنوان «بررسی میزان رضایتمندی کارورزان رشته پزشکی از کیفیت آموزش بالینی در دوره طب اورژانس در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان» استفاده کرده‌اند [14]. این پرسش‌نامه توسط متخصصان طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان تهیه و سپس روایی پایایی آن تأیید شده است. پایایی پرسش‌نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 82 درصد به دست آمد. پرسش‌نامه دارای 33 سؤال میباشد که در مقیاس لیکرت تنظیم شد و دارای 5 طیف از بسیارمطلوب (5) تا بسیار نامطلوب (1) میباشد. در این پرسش‌نامه، 4 بخش اصلی مربوط به نحوه آموزش در اورژانس از دیدگاه 100 کارورز پزشکی مورد ارزشیابی قرار گرفت که این 4 بخش شامل کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس (4سؤال)، کیفیت آموزش استادان (9 سؤال)، کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی (8 سؤال) و کیفیت آموزش در انجام اقدامات درمانی در بخش اورژانس (12 سؤال) میباشد.حداکثر نمرات کسب‌شده درحیطه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس (20)، در حیطه کیفیت آموزش استادان (45)،کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی (60) و کیفیت آموزش در انجام اقدامات درمانی در بخش اورژانس (40) میباشد. کل امتیاز یا نمره مربوط به پرسش‌نامه 165 میباشد (33*5) و کمترین نمره یا امتیاز مربوط به پرسش‌نامه33 (33*1) میباشد؛ یعنی دامنه نمرات بین 33-165 میباشد. میزان رضایتمندی نامطلوب کمتر از 50 درصد، 50-70 متوسط، بالاتر از 70 مطلوب میباشد. در این مطالعه، مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان شامل سن، جنس و وضعیت تأهل بود و پایایی پرسش‌نامه با استفاده از شاخص همسانی درونی (آلفای کرونباخ) r=0/936 محاسبه شد.
معیارهای ورود به مطالعه
کارورزانی که در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات یهداشتی درمانی کاشان در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، درسال 1398 درحال انجام فعالیت‌های آموزشی هستند و دوره آموزش بخش اورژانس داخلی را گذرانده‌اند و یا درحال گذراندن این دوره هستند.
معیارهای خروج از مطالعه
-شرکت‌کنندگانی که کمتر از 2 هفته از حضور آنها در بخش اورژانس می‌گذرد.
- شرکت‌گنندگانی که پرسش‌نامه را به‌صورت ناقص تکمیل کرده باشند.
روش تجزیهوتحلیل داده‌ها و بررسی آماری
داده‌های حاصل از این مطالعه از طریق نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از آمار توصیفی (توزیع فراوانی و میانگین و انحراف‌معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل جهت مقایسه میانگین رضایت کارورزان از کیفیت آموزش بالینی برحسب جنس و وضعیت تأهل) تجزیهوتحلیل شدند. همچنین مقادیر P کمتر از 0/05 معنادار در نظر گرفته شد.
داده‌های جمعیت‌شناختی به‌صورت فراوانی و میانگین و انحراف‌معیار ارائه شدند. برای بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش کارورزان از آزمون تی تک نمونه‌ای و برای بررسی هریک از عوامل مؤثر برحسب متغیرهای جمعیت‌شناختی از آزمون‌های تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. در این مطالعه مقادیر P کمتر از 0/05 معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این پژوهش تعداد 100 نفر (69 زن) از کارورزان مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان با میانگین سنی 1/24±25/26 سال (محدوده 23 تا 33 سال) شرکت داشتند که از این تعداد، 44 نفر متأهل بودند.
در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود که از دیدگاه دانشجویان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان نسبت به گویه‌های «میزان انجام اقدامات تشخیصی‌درمانی» (73/6)، «نحوه ارزشیابی کارورزان» (75/2)، «برخورد با قفسه سینه» (71/8)، «برخورد با درد شکم» (76/6)، «برخورد با ترومای متعدد» (73/8)، «برخورد با تنگی نفس» (71/8)، «برخورد با خونریزی‌های گوارش» (71/4)، «احیای قلبی ریوی» (70/4)، «تعبیه لوله تغذیه بینی به معده و شست‌وشوی معده» (80/8)، «گرفتن خون جهت بررسی گازهای شریانی» (73/6) و «بخیه زدن ساده» (83/6) در حد مطلوب (میانگین درصدی بالای 70) و نسبت به بقیه گویه‌ها در حد متوسط (میانگین درصدی بین 50 تا 70) قرار دارد.
در جدول شماره 2 مشاهده می‌شود درکل، از دیدگاه 56 درصد کارورزان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در حد متوسط بوده است و 38 درصد از آنها کیفیت آموزش را در حد مطلوب دانسته‌اند.
همچنین از بین مؤلفه‌های کیفیت آموزش، بالاترین درصد امتیاز کسب‌شده (بیشترین رضایت) مربوط به کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی (71/3) بوده است و کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی، کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس و کیفیت آموزش اساتید بهترتیب با امتیاز درصدی 69/9، 64/8 و 59/1 در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
نتایج جدول شماره 3 نشان می‌دهد درکل، میزان رضایت کاروزان مرد (16/58±116/77) نسبت به کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان به‌طور معناداری بیشتر از کارورزان زن (19/34±107/06) میباشد (0/710=P) و اگرچه میزان رضایت کاروزان مرد نسبت به تمام مؤلفه‌های کیفیت آموزش بالینی بخش اورژانس بیشتر از کارورزان زن میباشد، اما این اختلاف، تنها در مؤلفه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس معنادار است (0/012=P).
همچنین در ارتباط با وضعیت تأهل، تنها در مورد مؤلفه کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس، میزان رضایت کارورزان مجرد (2/59±13/52) به‌طور معناداری بیشتر از کارورزان متأهل (3/11±12/25) بوده است (0/028=P).
بحث
مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان رضایتمندی کارورزان پزشکی از کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در سال 1398 انجام شد.
در این پژوهش، در حیطه کیفیت زمان سپری‌شده کارورزان مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در بخش اورژانس داخلی، در 3 دسته، مراقبت از بیمار و انجام اقدامات تشخیصی‌درمانی، آموزش توسط اساتید و آموزش اصول نطری مورد ارزیابی قرار گرفت. براین‌اساس در هر 3 زمینه به‌ویژه درزمینه آموزش توسط اساتید بر بالین بیمار، کارورزان این بیمارستان خواستار صرف وقت بیشتری در بخش اورژانس داخلی شدند. بنابراین، توجه به برنامه‌ریزی مؤثر و مجدد برای رفع این موارد ضروری به نظر می‌رسد. اهمیت بخش اورژانس به‌دلیل تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی برای کارورزان بسیار حیاتی است و به نظر می‌رسد صرف زمان بیشتر در این مقوله خصوصاً آموزش توسط اساتید بر بالینی بیمار بر رشد قضاوت بالینی، توسعه و بهبود استدلال بالینی خصوصاً درزمینه تشخیص افتراقی در بخشی مانند اورژانس برای تعیین تکلیف کردن سریع‌تر بیماران ضروری میباشد.
در بخش دیگر، میزان رضایتمندی کارورزان از وضعیت فراگیری و کسب مهارت بالینی در اداره بیماران و انجام فرآیندهای عملی در دو حیطه کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی و کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی مورد بررسی قرار گرفت. براین‌اساس میزان رضایتمندی اغلب دانشجویان از وضعیت فراگیری و کسب مهارت بالینی در اداره بیماران در حد متوسط و سطح رضایتمندی دانشجویان از انجام فرآیندهای عملی در سطح مطلوب قرار داشت. حرفه پزشکی ترکیبی از دانش و مهارت است و بدون داشتن مهارت کافی، عملاً درمان بیماران غیرممکن میباشد. بنابراین توجه به آموزش مهارت‌های اصلی و پایه در اورژانس به کارورزان باید قبل از ورود به بخش اورژانس در دوران کارآموزی و با استفاده از مراکز مجهز مهارت‌های بالینی (استفاده از مانکن‌ها، مولاژها، بیمارنماها و غیره) انجام شود. نتایج این مطالعه با مطالعات حیدری و همکاران [11]، معصومی و دستگیری [14]، اعلا و رجایی [15]، هم‌خوانی دارد.
از طرف دیگر مطالعه حاضر با مطالعات امینی و همکاران [13]، مطالعه زمان‌زاده و همکاران [16] و جلیلی وهمکاران [17] تطابق ندارد. می‌توان اینگونه برداشت کرد که به‌دلیل تفاوت در محیط پژوهش، بررسی کارآموزان هم‌زمان با کارورزان و استفاده از ابزارهای مختلف، این عدم تطابق نمود پیدا کرده است. براین‌اساس وضعیت فعلی بخش اورژانس در مطالعه حاضر در مقایسه با نتایج مطالعات فوق بهبود داشته است که این امر می‌تواتند ناشی از تغییرات اعمال‌شده اخیر در وضعیت بخش اورژانس و جداسازی دو بخش اورژانس تروما و اورژانس داخلی از یکدیگر و همچنین توجه به برنامه‌های آموزشی این بخش در مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشانتوسط دو گروه آموزشی طب اورژانس و داخلی به شکل مجزا و اختصاصی برای همان بخش باشد.
نتیجه‌گیری
درمجموع یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد از دیدگاه 56 درصد از کارورزان، کیفیت آموزش بالینی در بخش اورژانس داخلی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان در حد متوسط بوده است و 38 درصد از آنها کیفیت آموزش را در حد مطلوب دانسته‌اند. همچنین بیشترین میزان رضایتمندی مربوط به کیفیت آموزش انجام اقدامات درمانی اصلی بوده است و کیفیت آموزش مهارت‌های اصلی، کیفیت زمان سپری‌شده در بخش اورژانس و کیفیت آموزش اساتید بهترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این یافته‌ها نشان می‌دهد مسئله آموزش دانشجویان و کارورزان در بخش اورژانس از این جهت که این دانش‌آموختگان در آینده مسئولیت سنگین درمان انسان‌ها را دارند، نیاز به توجه بیشتری دارد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.KAUMS.NUHEPM.REC.1399.074 از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از واحد توسعه تحقیقات بالینی مرکز آموزشی درمانی شهید بهشتی کاشان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان، برای همکاری در انجام این تحقیق تقدیر و تشکر می‌شود.
References
1.Sahragard R, Alimorad Z. Demotivating factors affecting Iranian high school students’ English learning. In: In: Cortazzi M, Jin L, editors. Researching cultures of learning. London: Palgrave Macmillan; 2013. [DOI:10.1057/9781137296344_16]
2.Mahdizadeh F, Mahdizadeh F, Bagheri A, Tatari M. [Assessing the quality of educational services of Tobat Heydarieh University of Medical Sciences from students' viewpoint based on SERVQUAL Model in 2018 (Persian)]. J Stud Res Comm. 2019; 1(2):88-98. [Link]
3.Gachkar L. [Confounding in research (Persian)]. Pejouhandeh. 2015; 20(3):118-29. [Link]
4.Ahmadi S, Afshari P. [Midwifery students' viewpoint about the effect of feedback provided by instructors on improving the level of education in the clinical skills center (Persian)]. Dev Strateg Med Educ. 2021; 8(4):1-10. [Link]
5.Torkzaban P, Kadkhodazadeh M, Seyyed zadeh S, Soltanian A. [Evaluation of educational achievements among senior dentistry students in Peiodontology department (Persian)]. J Med Edu Dev. 2017; 9(23):1-9. [Link]
6.Eazati N. [Satisfaction of Iraqi Kirkuk female students with short-term educational services and its relationship with the quality of education in the Islamic Azad University of Tabriz (Persian)]. J wom Fam Stud. 2020; 12(47):7-23. [Link]
7.Jalili E, Niazi S, khanlarzade E, Salimi R. [Comparison of two methods of face-to-face training and virtual training in learning advanced cardiopulmonary resuscitation concepts among emergency department interns (Persian)]. Res Med Educ. 2022; 14(4):58-65. [Link]
8.Panahi M, Ahmadnezhad S, Farzaneh R, Talebi Doluee M, Akhavan R, Abbasi B, et al. Systematic review of the training needs of emergency professional. Iran J Emerg Med. 2022; 9(1):e15. [DOI:10.22037/ijem.v9i1.38512]
9.Dent J, Harden RM. A practical guide for medical teachers. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2013. [Link]
10.Javadi Z, Arasteh H, Abbasian H, Abdollahi B. [Designing a model to improve the quality of residents’ education in implementing the Health System Transformation Plan (Persian)]. Res Med Educ. 2020; 12(1):24-35. [DOI:10.29252/rme.12.1.24]
11.Heydari F, Amini M, Mannani A, Esfandiari S, Kalantari Meibodi M. Education in emergency department from the viewpoint of medical students. Iran J Emerg Med. 2015; 2(2):93-7. [DOI:10.22037/ijem.v2i2.8457]
12.Windish R, Stuart P, de la Cruz R, Murray A. Enhancing intern emergency medicine education using a combined didactic and web-based learning curriculum: The EDGE program. Emerg Med Australas. 2019; 31(5):837-42. [DOI:10.1111/1742-6723.13352] [PMID]
13.Amini A, Barzegar M, Hatamy F. [The state of clinical competencies of medical students in performing basic clinical procedures at Tabriz University of Medical Sciences and Health Services (Persian)]. Iran J MedEduc. 2001; 1(4):9-16. [Link]
14.Masoomi B, Dastgiri M. [Evaluation of medical students’ opininon about quality of education in medial emergency ward in Isfahan University of Medical Sciences (Persian)]. J Isfahan Med Sch. 2011; 28(121):1617-27. [Link]
15.Ala A, Rajaei R. Interns’ satisfaction rate from educational status of emergencyward in Emam Reza Hospital of Tabriz during Academic Years of 2007-2008. Iran J Med Educ. 2010; 10(3):238-45. [Link]
16.Zamanzad B, Moezi M, Shirzad Hedayat E. [Rate of satisfaction and evaluation of medical students (interns and externs) from the quality of clinical education in the Shahre-Kord University of Medical Sciences-2005 (Persian)]. Koomesh. 2007; 9 (1):13-20. [Link]
17.Jalili Z, Noohi E, Nakhaei N. [The opinions of medical interns about the acquired basic clinical skills (Persian)]. Strides Dev Med Educ. 2004; 2(2):80-7. [Link]
2.Mahdizadeh F, Mahdizadeh F, Bagheri A, Tatari M. [Assessing the quality of educational services of Tobat Heydarieh University of Medical Sciences from students' viewpoint based on SERVQUAL Model in 2018 (Persian)]. J Stud Res Comm. 2019; 1(2):88-98. [Link]
3.Gachkar L. [Confounding in research (Persian)]. Pejouhandeh. 2015; 20(3):118-29. [Link]
4.Ahmadi S, Afshari P. [Midwifery students' viewpoint about the effect of feedback provided by instructors on improving the level of education in the clinical skills center (Persian)]. Dev Strateg Med Educ. 2021; 8(4):1-10. [Link]
5.Torkzaban P, Kadkhodazadeh M, Seyyed zadeh S, Soltanian A. [Evaluation of educational achievements among senior dentistry students in Peiodontology department (Persian)]. J Med Edu Dev. 2017; 9(23):1-9. [Link]
6.Eazati N. [Satisfaction of Iraqi Kirkuk female students with short-term educational services and its relationship with the quality of education in the Islamic Azad University of Tabriz (Persian)]. J wom Fam Stud. 2020; 12(47):7-23. [Link]
7.Jalili E, Niazi S, khanlarzade E, Salimi R. [Comparison of two methods of face-to-face training and virtual training in learning advanced cardiopulmonary resuscitation concepts among emergency department interns (Persian)]. Res Med Educ. 2022; 14(4):58-65. [Link]
8.Panahi M, Ahmadnezhad S, Farzaneh R, Talebi Doluee M, Akhavan R, Abbasi B, et al. Systematic review of the training needs of emergency professional. Iran J Emerg Med. 2022; 9(1):e15. [DOI:10.22037/ijem.v9i1.38512]
9.Dent J, Harden RM. A practical guide for medical teachers. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2013. [Link]
10.Javadi Z, Arasteh H, Abbasian H, Abdollahi B. [Designing a model to improve the quality of residents’ education in implementing the Health System Transformation Plan (Persian)]. Res Med Educ. 2020; 12(1):24-35. [DOI:10.29252/rme.12.1.24]
11.Heydari F, Amini M, Mannani A, Esfandiari S, Kalantari Meibodi M. Education in emergency department from the viewpoint of medical students. Iran J Emerg Med. 2015; 2(2):93-7. [DOI:10.22037/ijem.v2i2.8457]
12.Windish R, Stuart P, de la Cruz R, Murray A. Enhancing intern emergency medicine education using a combined didactic and web-based learning curriculum: The EDGE program. Emerg Med Australas. 2019; 31(5):837-42. [DOI:10.1111/1742-6723.13352] [PMID]
13.Amini A, Barzegar M, Hatamy F. [The state of clinical competencies of medical students in performing basic clinical procedures at Tabriz University of Medical Sciences and Health Services (Persian)]. Iran J MedEduc. 2001; 1(4):9-16. [Link]
14.Masoomi B, Dastgiri M. [Evaluation of medical students’ opininon about quality of education in medial emergency ward in Isfahan University of Medical Sciences (Persian)]. J Isfahan Med Sch. 2011; 28(121):1617-27. [Link]
15.Ala A, Rajaei R. Interns’ satisfaction rate from educational status of emergencyward in Emam Reza Hospital of Tabriz during Academic Years of 2007-2008. Iran J Med Educ. 2010; 10(3):238-45. [Link]
16.Zamanzad B, Moezi M, Shirzad Hedayat E. [Rate of satisfaction and evaluation of medical students (interns and externs) from the quality of clinical education in the Shahre-Kord University of Medical Sciences-2005 (Persian)]. Koomesh. 2007; 9 (1):13-20. [Link]
17.Jalili Z, Noohi E, Nakhaei N. [The opinions of medical interns about the acquired basic clinical skills (Persian)]. Strides Dev Med Educ. 2004; 2(2):80-7. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2024 CC BY-NC 4.0 | Development Strategies in Medical Education
Designed & Developed by : Yektaweb
