دوره 10، شماره 4 - ( زمستان 1402 )
جلد 10 شماره 4 صفحات 259-248 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: IR.ZAUMS.REC.1401.132
Ethics code: IR.ZAUMS.REC.1401.132
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abdolrazaghnejad A, Keykha M, Gorgich A, Ziaei M. Effect of Airway Management Workshop on the Skill Level of Interns in Emergency Medicine From Zahedan, Southern Iran. DSME 2024; 10 (4) :248-259
URL: http://dsme.hums.ac.ir/article-1-454-fa.html
URL: http://dsme.hums.ac.ir/article-1-454-fa.html
عبدالرزاق نژاد علی، کیخا محجوبه، گرگیچ امیر، ضیایی مریم. بررسی میزان تأثیر کارگاه مدیریت راه هوایی در میزان مهارت کارورزان گروه طب اورژانس دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی. 1402; 10 (4) :248-259
گروه طب اورژانس، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران.
متن کامل [PDF 4756 kb]
(408 دریافت)
| چکیده (HTML) (1088 مشاهده)
بحث
مهارت در انجام اقدامات بالینی از ضروریات حرفه پزشکی و طبابت است. کسب صلاحیت لازم در انجام مهارتهای بالینی مستلزم صرف زمان، شکیبایی و تمرین در یک بستر مناسب است. مهارتهای بالینی به‌کندی کسب می‌شوند و اغلب این مهارت‌ها با عدم به‌کارگیری تحلیل می‌روند [7]. ازآنجا‌که آموزش برخی از مهارت‌ها و اقدامات بالینی در دانشکده‌های پزشکی کشور از کمیت و کیفیت مطلوبی برخوردار نیست و عملاً متولی و روش مشخصی برای آموزش آن‌ها وجود ندارد. یکی از روش‌های مهم آموزشی، آموزش کارگاهی است [13]. کارگاهها حداکثر فرصت را برای یادگیری شرکت‌کنندگان فراهم کرده، کاربرد عملی دانش‌ها و مهارت‌ها را میسر می‌کنند [14, 15].
نتایج مطالعه حاضر نشان داد تفاوت معناداری بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی وجود دارد. نتایج مطالعه اکبری لاکه و همکاران [16] نشان داد تشکیل کارگاه‌های مهارت آموزی در مرکز مهارتهای بالینی، تأثیر مثبتی بر افزایش سطح دانش پایه و افزایش توانمندی دانشجویان در انجام مهارتهای مربوط داشته است که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است. مطالعه محمد‌زاده و همکاران [12] در سال 2016 نشان داد برگزاری کارگاه‌های آموزشی بر مهارت بالینی کارورزان تأثیر داشته است، به‌گونه‌ای‌که نمره کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه اختلاف معنی‌داری با هم داشتند. نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت وجود ندارد. شرکت کارورزان در کارگاه‌های آموزشی مدیریت راه‌های هوایی می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در مهارتهای آن‌ها ایجاد کند. برخی از تفاوت‌های احتمالی قبل و بعد از شرکت در کارگاه‌های آموزشی شامل بهبود در مهارتهای فنی، توانایی کار با ابزار جدید، بهبود در مهارتهای ارتباطی هستند.
مطالعه امراللهی و همکاران [17] نشان داد تفاوت معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت وجود دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. جهت تقویت مهارتهای کارورزان ضروری است برنامه آموزشی سازمان‌یافته و مدون با ایجاد فرصت تمرین و تعیین مسئولیت انجام مهارت برای کارآموزان در دوره کارورزی در‌زمینه یادگیری و ارتقای مهارت آنان فراهم شود. افزایش میانگین امتیاز مهارتهای کسب‌شده بعد از آموزش در این مطالعه به‌هیچ‌وجه به فراگیران این اطمینان را نخواهد داد که در عرصه کار و فعالیت پزشکی آینده بتوانند با حداقل مهارت و اعتماد‌به‌نفس قابل‌قبول از عهده انجام آن (مهارت) برآیند.
از طرفی باتوجهبه اینکه تاکنون هیچ تدبیر جدی‌ای برای آموزش یا آموزش مداوم این مهارت‌ها برای پزشکان فارغ‌التحصیل اندیشیده نشده، بنابراین به نظر می‌رسد اغلب دانش‌آموختگان پزشکی در عرصه کار خود با مشکلات جدی روبه‌رو باشند که نتیجه آن مسلماً کاهش سطح ارائه خدمات درمانی، تضییع حقوق بیماران و احتمالاً بروز خطراتی توسط پزشکان کم‌تجربه خواهد بود [18, 19].
مطابق یافته‌های این مطالعه تفاوت معناداری بین مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی وجود نداشت. مطالعه امراللهی و همکاران [17] نشان داد بین گذاشتن راه هوایی و مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی ارتباط معنی‌داری وجود دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. مطالعه امینی و همکاران [20] در سال 2001 نشان داد مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی ارتباط مستقیمی با میزان مهارت کارورزان دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. علت تفاوت نتایج این مطالعات را می‌توان چنین بیان کرد که کارورزان دوره آموزشی تئوری و عملی برنامه‌ریزی‌شده‌ای را نگذرانده‌اند و بنابراین نباید انتظار داشت در شرایط فقدان آموزش کارورزی کافی، از مهارت خوبی برخوردار باشند. وجود دوره‌های بالینی قبل از تماس با بیماران می‌تواند در کاهش اشتباهات احتمالی دانشجویان و درمان مؤثر بیماران در آینده نقش بسزایی ایفا کند.
مطابق یافته‌های پژوهش حاضر تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان به تفکیک دانشگاه محل تحصیل وجود نداشت. مطالعه امینی و همکاران [20] در سال 2001 نشان داد میزان مهارت بالینی دانشجویان برحسب محیط‌های بالینی متفاوت بود که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. آموزش کارهای عملی پزشکی طی 2 دهه اخیر در دانشکده‌های پزشکی دستخوش تحولات چشمگیری شده و به سمت گسترش و تقویت آموزش‌ها در مراکز آموزش مهارتهای بالینی پیش رفته است.
مطابق یافته‌های پژوهش حاضر ارتباط معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان و معدل آن‌ها وجود داشت. نتایج مطالعه سلیمی و همکاران [21] در سال 2008 که با هدف بررسی میزان مهارت بالینی پرستاران انجام شد، نشان داد بین میزان مهارت بالینی پرستاران و میانگین معدل ترم‌های گذشته ارتباط معنی‌دار آماری دیده شده است که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه نشان داد بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی اختلاف معنی‌داری وجود دارد. با شناسایی عوامل مؤثر در افزایش و بهبود این مهارت‌ها می‌توانیم پزشکان آینده را به‌صورت حرفه‌ای و توانمند و دارای شایستگی‌های بالینی برای درمان مؤثر بیماران تربیت کنیم.
محدودیت‌های مطالعه حاضر را می‌توان چنین بیان کرد که ممکن است کیفیت همه کلاس‌ها و تدریس یکسان و ایدئال نباشد و همچنین خستگی ناشی از کشیک‌های طب اورژانس روی یادگیری کارورزان تأثیر بگذارد. به همین دلیل باید اساتید از مهارت کافی برخوردار باشند و همچنین زمان کارگاه موقعی باشد که با کشیک‌های کارورزان تداخل نداشته باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مصوب کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان با کد اخلاق IR.ZAUMS.REC.1401.132 است.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان بابت همکاری در اجرای این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
References
متن کامل: (249 مشاهده)
مقدمه
مدیریت راه هوایی شامل مجموعه‌ای از مانورها و اقدامات پزشکی است که برای جلوگیری و رفع انسداد راه هوایی انجام می‌شود. این کار یک مسیر برای تبادل گاز بین ریه‌های بیمار و جو را تضمین می‌کند. این امر با پاک کردن راه هوایی که قبلاً انسداد داشته است، محقق می‌شود یا با جلوگیری از انسداد راه هوایی در مواردی مانند آنافیلاکسی مانع از مرگ بیمار می‌شود [1]. مدیریت راه‌های هوایی معمولاً به 2 دسته اساسی و پیشرفته تقسیم می‌شود. تکنیک‌های اساسی معمولاً غیرتهاجمی هستند و به تجهیزات پزشکی خاص یا آموزش پیشرفته نیاز ندارند. این موارد شامل مانورهای سر و گردن برای بهینه‌سازی تهویه، رانش‌های شکمی و ضربات کمر است. تکنیک‌های پیشرفته نیاز به آموزش و تجهیزات پزشکی تخصصی دارند و بیشتر از‌لحاظ تشریحی در دستگاه‌های سوپراگلوت (مانند مجاری تنفسی)، تکنیک‌های اینفراگلوت (مانند لوله‌گذاری تراشه) و روش‌های جراحی (مانند کریکوتیروتومی و تراکئوتومی) دسته‌بندی می‌شوند [2].
انسداد کامل راه هوایی در مدت 4 تا 10 دقیقه به ایست قلبی منجر می‌شود و تنها 3 تا 5 دقیقه پس از قطع تنفس ضایعات برگشت‌ناپذیر سیستم اعصاب مرکزی آغاز می‌شوند. اگرچه در بسیاری از موارد مدیریت راه هوایی مطابق با میل فرد تعلیم‌دیده و با‌تجربه پیش می‌رود، در برخی موارد مدیریت راه هوایی حتی برای افراد بسیار با‌تجربه دشوار بوده و حتی غیرممکن به نظر می‌رسد و تمام اعضا تیم درمانگر را با تکاپو و استیصال مواجه می‌کند. در چنین مواردی تجربه پزشک در پیش‌بینی این موضوع و مهیا کردن مقدمات مدیریت راه هوایی مناسب تجلی می‌یابد. بنابراین آشنایی کامل تمامی پزشکان با اصول اولیه مدیریت راه هوایی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است [3، 4]. مدیریت راه هوایی اغلب برای بیماران یک روش نجات‌دهنده زندگی است. با‌این‌حال، ممکن است برای بسیاری از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی کسب تجربه کافی برای متخصص شدن و باقی ماندن در مدیریت راه‌های هوایی فقط براساس تجربه بالینی آن‌ها دشوار باشد. بنابراین برای آن‌ها مفید است که فراتر از تجربه بالینی خود، آموزش‌های بیشتری را در‌زمینه مدیریت راه‌های هوایی ببینند [5].
بسیاری از متخصصان پزشکی به‌ندرت مدیریت پیشرفته راه هوایی را انجام می‌دهند که این امر نگرانی‌هایی را درمورد حفظ صلاحیت مهارت در این مداخله ایجاد می‌کند. در طب اورژانس، تمرکز آموزشی باید بر یادگیری نحوه مدیریت اختلالات رایج (شایع) و بیماری‌های غیرمعمولی باشد که به‌طور بالقوه تهدید‌کننده زندگی هستند [6]. دانشجویان پزشکی به‌طور خاص بخشی مهمی از جامعه هستند و دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد آموزش احیای قلبی‌ریوی در دانشگاه‌ها موجب نجات جان افراد می‌شود [7].
در مطالعه‌ای که در ایران جهت بررسی سطح آگاهی علمی دانشجویان پزشکی درمورد احیای قلبی-ریوی انجام شد، نتایج نشان داد سطح آگاهی دانشجویان درمورد احیای قلبی-ریوی کافی نیست و نیاز به اضافه کردن دوره‌های آموزشی احیای قلبی‌ریوی مؤثر در برنامه دانشجویان پزشکی وجود دارد [8]. وطن‌خواه و همکاران در یک مطالعه مرور روایتی به بررسی تأثیر روش‌های نوین آموزش احیای قلبی‌ریوی بر مهارت و دانش دانشجویان پزشکی پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد آموزش احیای قلبی‌ریوی مبتنی بر واقعیت مجازی از روش‌های سنتی بهتر عمل می‌کند و به بهبود نتایج ذهنی منجر می‌شود [9]. نعمتی و همکاران در مطالعه مروری خود به بررسی تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی مغزی بر دانش و عملکرد پرستاران پرداختند. آموزش اصولی می‌تواند به افزایش آگاهی پرستاران در‌زمینه احیای قلبی‌ریوی پایه و پیشرفته منجر شود. بر‌این‌اساس، برگزاری کارگاهها و دوره‌های آموزشی منظم به‌صورت نظری و عملی توصیه می‌شود [10].
مطالعه‌ای توسط تامسن و همکاران در سال 2019 در دانشگاه آلاباما در بیرمنگام (UAB) fv روی دانشجویان پزشکی انجام شد. در این مطالعه دانشجویان در یک دوره بیهوشی به‌منظور یادگیری مدیریت راه‌های هوایی و گذاشتنIV line شرکت کرده بودند که میزان احساس راحتی کار بعد از این دوره بررسی شد. از 89 دانشجوی پزشکی که از اکتبر سال 2008 تا سپتامبر 2009 در این چرخش انتخابی بیهوشی UAB ثبت نام کردند، 64 دانشجو (72 درصد) شرکت در این مطالعه را انتخاب کردند. 56 دانشجو از 64 دانش‌آموز (88 درصد) هر دو نظرسنجی قبل و بعد از شبیه‌سازی را تکمیل کردند. 8 دانشجو نظرسنجی ناقص قبل یا بعد از شبیه‌سازی داشتند و از مطالعه خارج شدند. نتایج نشان داد در 56 دانشجوی پزشکی سطح راحتی درک‌شده با مدیریت راه هوایی، قرار دادنIV line و تفسیر شکل موج فشار داخل عروقی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. افراد موردمطالعه رضایت بالایی از تجربه یادگیری (میانگین نمره 1/8±1/1) را گزارش کردند [11].
محمد‌زاده و همکاران در مطالعه خود به بررسی تأثیر برگزاری کارگاه‌های آموزشی توسط کارورزان در آشنایی دانشجویان با مهارتهای مورد‌نیاز پیش از ورود به دوره کارآموزی در دانشگاه علوم‌پزشکی شهید صدوقی یزد پرداختند. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که میانگین نمره پیش‌آزمون و پس‌آزمون به‌ترتیب 3/28±8/29 و 3/53±15/59 (از مجموع 20 نمره) بود. مطالب ارائه‌شده نیاز آموزشی 75/3 درصد (49 نفر) را برطرف کرد. 47/7 درصد (31 نفر) پس از کارگاه احساس آمادگی برای ورود به این دوره را داشتند. 93/8 درصد (61 نفر) معتقد بودند اطلاعاتشان درمورد این دوره تحصیلی افزایش یافت. 88/7 درصد (57 نفر) مطالبی که در این کارگاه ارائه شد کاملاً کاربردی بود [12].
باتوجهبه اهمیت مدیریت راه‌های هوایی و در نظر گرفتن این مسئله که در برخی موارد، فردی که بر بالین بیمار حاضر می‌شود، کارورز پزشکی است و اینکه این توانایی در تمام دوره کاری یک پزشک مورد نیاز است، ارزیابی سطح آموزش در واحدهای آموزش پزشکی و توانایی کاری آن‌ها بسیار مورد توجه است و چون ارتقای کیفیت آموزش بدون پژوهش امکان‌پذیر نخواهد بود، این مطالعه با هدف تعیین مهارت عملی کارورزان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان با قصد شناخت وضعیت مهارتی آنان در مسیر پیشبرد اهداف آموزشی و بالطبع افزایش سلامت عمومی جامعه انجام شد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مداخله‌ای 80 نفر از کارورزان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان، در سال 1401 شرکت کردند. جامعه موردمطالعه شامل کلیه کارورزانی بود که در کارگاه مدیریت راه‌های هوایی که در بیمارستان علی ابن ابی‌طالب زاهدان در 8 ماه اول سال 1401 توسط اساتید طب اورژانس برگزار شده بود، شرکت کرده بودند. کارگاه مدیریت راه‌های هوایی شامل 2 جلسه تئوری و عملی مهارتهای راه هوایی پایه (مانورهای دستی، گذاشتن،Oral Airway ، تهویه با ماسک و کیسه هوا، گرفتن آمبو بگ) و پیشرفته (انتوباسیون و گذاشتنLMA ) است. مهارت کارورزان در مدیریت راه هوایی توسط یک چک‌لیست استاندارد (برگرفته از کتاب راهنمای پروسیجرهای اورژانس، تألیف دکتر علیرضا مجیدی)، سنجیده شد. مهارت کارورزان براساس مهارتهای آموزش داده‌شده در کارگاه به‌صورت قبل و بعد از برگزاری کارگاه سنجیده شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل دانشجو و کارورز پزشکی بودن و معیار خروج از مطالعه نیز شامل عدم همکاری برای شرکت در مطالعه بود.
ابزار و روش گردآوری داده‌ها در این مطالعه شامل، اطلاعات جمعیت‌شناختی (جنسیت، طول مدت کارورزی، معدل کل و نوع دانشگاه محل تحصیل) و چک‌لیست مدیریت راه هوایی است که از کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس گرفته شده است. این چک لیست شامل 2 بخش برقراری راه هوایی (مجموع نمره: 19) و انتوباسیون (مجموع نمره: 26) بود که مجموع نمره این دو بخش بین (0) تا (45) محاسبه شد.
روش اجرا در این مطالعه بدین صورت بود که دوره طب اورژانس یک دوره 2 ماهه است که در هر دوره به‌طور میانگین حدود 20 نفر شرکت می‌کنند. در این دوره آموزش‌های مختلفی شامل، آتل‌گیری، بخیه زدن و غیره داده شد که یکی از آن‌ها آموزش مدیریت راه هوایی توسط 2 استاد ثابت طب اورژانس در سالن اسکیل لب بیمارستان علی ابن ابی‌طالب زاهدان بود. باتوجهبه تعداد دانشجویان، تأکید بر یادگیری و آموزش بهتر و همچنین برنامه کشیک‌ها در هر دوره دانشجویان به 2 گروه تقسیم شدند و آموزش هر دو گروه در هفته اول از ماه دوم شروع بخش بود. قبل از شروع آموزش چک‌لیست کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس، از کارورزان پیش‌آزمون گرفته شد. کلاس‌های آموزشی به‌صورت 1 ساعت تئوری و 2 ساعت عملی برگزار شد. 1 ساعت کلاس تئوری شامل توضیحات متخصص طب اورژانس و فیلم‌های آموزشی روی پروژکتور درمورد مدیریت راه هوایی بود. در آموزش عملی آموزش‌های مختلفی از‌جمله مانورهای باز کردن راه هوایی (head tilt/chin lift و jaw thrust ،oral airway اینتوباسیون، و گذاشتن LMA و غیره)، بر روی مولاژ انجام شد. هر‌کدام از دانشجویان به‌صورت جداگانه مراحل را زیر نظر استاد طب اورژانس انجام دادند. مهارت دانشجویان مجدداً 1 هفته بعد از کلاس (پس‌آزمون) طبق چک‌لیست‌های راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس سنجیده شد. در پایان نمره نهایی کارورزان براساس گویه‌ها (انجام شد= امتیاز کامل، ناقص انجام شد= نصف امتیاز و انجام نشد= صفر)، سنجیده شد. از هر فرد 2 بار آزمون گرفته شد (قبل از شرکت در کارگاه و بعد از شرکت در کارگاه). تفاضل نمرات قبل و بعد از شرکت در کارگاه به‌عنوان نمره نهایی در نظر گرفته شد. تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه21 و آمارهای توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف‌معیار) و آزمون‌های آماری استنباطی (کروسکال والیس، همبستگی اسپیرمن، ویلکاکسون و شاپیرو ویلک) در سطح معنی‌داری P<0/05 سنجیده شد.
یافته‌ها
37 دختر (46/2 درصد) و 43 پسر (53/8 درصد) از مجموع 80 کارورز وارد مطالعه شدند. 50 نفر از دانشجویان (62/5 درصد) در دانشگاه دولتی مشغول به تحصیل بودند و 39 نفر (48/8 درصد) در اواخر دوره کارورزی بودند. میانگین معدل کارورزان 73/88±15/0 محاسبه شد (جدول شماره 1).
کارگاه مدیریت راه هوایی شامل 2 جلسه نظری و عملی بود. قبل از شرکت در این کارگاه براساس چک‌لیست کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس از کارورزان پیش‌آزمون گرفته شد. این چک‌لیست شامل 2 بخش برقراری راه هوایی (مجموع نمره: 19) و انتوباسیون (مچموع نمره: 26) بود که مجموع نمره این 2 بخش بین (0) تا (45) محاسبه شد. پس از شرکت در کارگاه راه هوایی، مجدداً براساس همان چک‌لیست از کارورزان پس‌آزمون گرفته شد و نمره قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی به‌صورت جداگانه برای هر فرد محاسبه شد. سپس اختلاف نمره آزمون قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی محاسبه شد.
برای بررسی فرض نرمال توزیع امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی از آزمون شاپیرو ویلک استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون، توزیع داده‌ها غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). بنابراین برای مقایسه امتیاز مهارت قبل و بعد از مداخله در هر کارورز از آزمون غیرپارامتریک ویلکاکسون استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون تفاوت معناداری بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی وجود دارد (P<0/001) (تصویر شماره 1).
مدیریت راه هوایی شامل مجموعه‌ای از مانورها و اقدامات پزشکی است که برای جلوگیری و رفع انسداد راه هوایی انجام می‌شود. این کار یک مسیر برای تبادل گاز بین ریه‌های بیمار و جو را تضمین می‌کند. این امر با پاک کردن راه هوایی که قبلاً انسداد داشته است، محقق می‌شود یا با جلوگیری از انسداد راه هوایی در مواردی مانند آنافیلاکسی مانع از مرگ بیمار می‌شود [1]. مدیریت راه‌های هوایی معمولاً به 2 دسته اساسی و پیشرفته تقسیم می‌شود. تکنیک‌های اساسی معمولاً غیرتهاجمی هستند و به تجهیزات پزشکی خاص یا آموزش پیشرفته نیاز ندارند. این موارد شامل مانورهای سر و گردن برای بهینه‌سازی تهویه، رانش‌های شکمی و ضربات کمر است. تکنیک‌های پیشرفته نیاز به آموزش و تجهیزات پزشکی تخصصی دارند و بیشتر از‌لحاظ تشریحی در دستگاه‌های سوپراگلوت (مانند مجاری تنفسی)، تکنیک‌های اینفراگلوت (مانند لوله‌گذاری تراشه) و روش‌های جراحی (مانند کریکوتیروتومی و تراکئوتومی) دسته‌بندی می‌شوند [2].
انسداد کامل راه هوایی در مدت 4 تا 10 دقیقه به ایست قلبی منجر می‌شود و تنها 3 تا 5 دقیقه پس از قطع تنفس ضایعات برگشت‌ناپذیر سیستم اعصاب مرکزی آغاز می‌شوند. اگرچه در بسیاری از موارد مدیریت راه هوایی مطابق با میل فرد تعلیم‌دیده و با‌تجربه پیش می‌رود، در برخی موارد مدیریت راه هوایی حتی برای افراد بسیار با‌تجربه دشوار بوده و حتی غیرممکن به نظر می‌رسد و تمام اعضا تیم درمانگر را با تکاپو و استیصال مواجه می‌کند. در چنین مواردی تجربه پزشک در پیش‌بینی این موضوع و مهیا کردن مقدمات مدیریت راه هوایی مناسب تجلی می‌یابد. بنابراین آشنایی کامل تمامی پزشکان با اصول اولیه مدیریت راه هوایی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است [3، 4]. مدیریت راه هوایی اغلب برای بیماران یک روش نجات‌دهنده زندگی است. با‌این‌حال، ممکن است برای بسیاری از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی کسب تجربه کافی برای متخصص شدن و باقی ماندن در مدیریت راه‌های هوایی فقط براساس تجربه بالینی آن‌ها دشوار باشد. بنابراین برای آن‌ها مفید است که فراتر از تجربه بالینی خود، آموزش‌های بیشتری را در‌زمینه مدیریت راه‌های هوایی ببینند [5].
بسیاری از متخصصان پزشکی به‌ندرت مدیریت پیشرفته راه هوایی را انجام می‌دهند که این امر نگرانی‌هایی را درمورد حفظ صلاحیت مهارت در این مداخله ایجاد می‌کند. در طب اورژانس، تمرکز آموزشی باید بر یادگیری نحوه مدیریت اختلالات رایج (شایع) و بیماری‌های غیرمعمولی باشد که به‌طور بالقوه تهدید‌کننده زندگی هستند [6]. دانشجویان پزشکی به‌طور خاص بخشی مهمی از جامعه هستند و دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد آموزش احیای قلبی‌ریوی در دانشگاه‌ها موجب نجات جان افراد می‌شود [7].
در مطالعه‌ای که در ایران جهت بررسی سطح آگاهی علمی دانشجویان پزشکی درمورد احیای قلبی-ریوی انجام شد، نتایج نشان داد سطح آگاهی دانشجویان درمورد احیای قلبی-ریوی کافی نیست و نیاز به اضافه کردن دوره‌های آموزشی احیای قلبی‌ریوی مؤثر در برنامه دانشجویان پزشکی وجود دارد [8]. وطن‌خواه و همکاران در یک مطالعه مرور روایتی به بررسی تأثیر روش‌های نوین آموزش احیای قلبی‌ریوی بر مهارت و دانش دانشجویان پزشکی پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد آموزش احیای قلبی‌ریوی مبتنی بر واقعیت مجازی از روش‌های سنتی بهتر عمل می‌کند و به بهبود نتایج ذهنی منجر می‌شود [9]. نعمتی و همکاران در مطالعه مروری خود به بررسی تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی مغزی بر دانش و عملکرد پرستاران پرداختند. آموزش اصولی می‌تواند به افزایش آگاهی پرستاران در‌زمینه احیای قلبی‌ریوی پایه و پیشرفته منجر شود. بر‌این‌اساس، برگزاری کارگاهها و دوره‌های آموزشی منظم به‌صورت نظری و عملی توصیه می‌شود [10].
مطالعه‌ای توسط تامسن و همکاران در سال 2019 در دانشگاه آلاباما در بیرمنگام (UAB) fv روی دانشجویان پزشکی انجام شد. در این مطالعه دانشجویان در یک دوره بیهوشی به‌منظور یادگیری مدیریت راه‌های هوایی و گذاشتنIV line شرکت کرده بودند که میزان احساس راحتی کار بعد از این دوره بررسی شد. از 89 دانشجوی پزشکی که از اکتبر سال 2008 تا سپتامبر 2009 در این چرخش انتخابی بیهوشی UAB ثبت نام کردند، 64 دانشجو (72 درصد) شرکت در این مطالعه را انتخاب کردند. 56 دانشجو از 64 دانش‌آموز (88 درصد) هر دو نظرسنجی قبل و بعد از شبیه‌سازی را تکمیل کردند. 8 دانشجو نظرسنجی ناقص قبل یا بعد از شبیه‌سازی داشتند و از مطالعه خارج شدند. نتایج نشان داد در 56 دانشجوی پزشکی سطح راحتی درک‌شده با مدیریت راه هوایی، قرار دادنIV line و تفسیر شکل موج فشار داخل عروقی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. افراد موردمطالعه رضایت بالایی از تجربه یادگیری (میانگین نمره 1/8±1/1) را گزارش کردند [11].
محمد‌زاده و همکاران در مطالعه خود به بررسی تأثیر برگزاری کارگاه‌های آموزشی توسط کارورزان در آشنایی دانشجویان با مهارتهای مورد‌نیاز پیش از ورود به دوره کارآموزی در دانشگاه علوم‌پزشکی شهید صدوقی یزد پرداختند. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که میانگین نمره پیش‌آزمون و پس‌آزمون به‌ترتیب 3/28±8/29 و 3/53±15/59 (از مجموع 20 نمره) بود. مطالب ارائه‌شده نیاز آموزشی 75/3 درصد (49 نفر) را برطرف کرد. 47/7 درصد (31 نفر) پس از کارگاه احساس آمادگی برای ورود به این دوره را داشتند. 93/8 درصد (61 نفر) معتقد بودند اطلاعاتشان درمورد این دوره تحصیلی افزایش یافت. 88/7 درصد (57 نفر) مطالبی که در این کارگاه ارائه شد کاملاً کاربردی بود [12].
باتوجهبه اهمیت مدیریت راه‌های هوایی و در نظر گرفتن این مسئله که در برخی موارد، فردی که بر بالین بیمار حاضر می‌شود، کارورز پزشکی است و اینکه این توانایی در تمام دوره کاری یک پزشک مورد نیاز است، ارزیابی سطح آموزش در واحدهای آموزش پزشکی و توانایی کاری آن‌ها بسیار مورد توجه است و چون ارتقای کیفیت آموزش بدون پژوهش امکان‌پذیر نخواهد بود، این مطالعه با هدف تعیین مهارت عملی کارورزان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان با قصد شناخت وضعیت مهارتی آنان در مسیر پیشبرد اهداف آموزشی و بالطبع افزایش سلامت عمومی جامعه انجام شد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مداخله‌ای 80 نفر از کارورزان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان، در سال 1401 شرکت کردند. جامعه موردمطالعه شامل کلیه کارورزانی بود که در کارگاه مدیریت راه‌های هوایی که در بیمارستان علی ابن ابی‌طالب زاهدان در 8 ماه اول سال 1401 توسط اساتید طب اورژانس برگزار شده بود، شرکت کرده بودند. کارگاه مدیریت راه‌های هوایی شامل 2 جلسه تئوری و عملی مهارتهای راه هوایی پایه (مانورهای دستی، گذاشتن،Oral Airway ، تهویه با ماسک و کیسه هوا، گرفتن آمبو بگ) و پیشرفته (انتوباسیون و گذاشتنLMA ) است. مهارت کارورزان در مدیریت راه هوایی توسط یک چک‌لیست استاندارد (برگرفته از کتاب راهنمای پروسیجرهای اورژانس، تألیف دکتر علیرضا مجیدی)، سنجیده شد. مهارت کارورزان براساس مهارتهای آموزش داده‌شده در کارگاه به‌صورت قبل و بعد از برگزاری کارگاه سنجیده شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل دانشجو و کارورز پزشکی بودن و معیار خروج از مطالعه نیز شامل عدم همکاری برای شرکت در مطالعه بود.
ابزار و روش گردآوری داده‌ها در این مطالعه شامل، اطلاعات جمعیت‌شناختی (جنسیت، طول مدت کارورزی، معدل کل و نوع دانشگاه محل تحصیل) و چک‌لیست مدیریت راه هوایی است که از کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس گرفته شده است. این چک لیست شامل 2 بخش برقراری راه هوایی (مجموع نمره: 19) و انتوباسیون (مجموع نمره: 26) بود که مجموع نمره این دو بخش بین (0) تا (45) محاسبه شد.
روش اجرا در این مطالعه بدین صورت بود که دوره طب اورژانس یک دوره 2 ماهه است که در هر دوره به‌طور میانگین حدود 20 نفر شرکت می‌کنند. در این دوره آموزش‌های مختلفی شامل، آتل‌گیری، بخیه زدن و غیره داده شد که یکی از آن‌ها آموزش مدیریت راه هوایی توسط 2 استاد ثابت طب اورژانس در سالن اسکیل لب بیمارستان علی ابن ابی‌طالب زاهدان بود. باتوجهبه تعداد دانشجویان، تأکید بر یادگیری و آموزش بهتر و همچنین برنامه کشیک‌ها در هر دوره دانشجویان به 2 گروه تقسیم شدند و آموزش هر دو گروه در هفته اول از ماه دوم شروع بخش بود. قبل از شروع آموزش چک‌لیست کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس، از کارورزان پیش‌آزمون گرفته شد. کلاس‌های آموزشی به‌صورت 1 ساعت تئوری و 2 ساعت عملی برگزار شد. 1 ساعت کلاس تئوری شامل توضیحات متخصص طب اورژانس و فیلم‌های آموزشی روی پروژکتور درمورد مدیریت راه هوایی بود. در آموزش عملی آموزش‌های مختلفی از‌جمله مانورهای باز کردن راه هوایی (head tilt/chin lift و jaw thrust ،oral airway اینتوباسیون، و گذاشتن LMA و غیره)، بر روی مولاژ انجام شد. هر‌کدام از دانشجویان به‌صورت جداگانه مراحل را زیر نظر استاد طب اورژانس انجام دادند. مهارت دانشجویان مجدداً 1 هفته بعد از کلاس (پس‌آزمون) طبق چک‌لیست‌های راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس سنجیده شد. در پایان نمره نهایی کارورزان براساس گویه‌ها (انجام شد= امتیاز کامل، ناقص انجام شد= نصف امتیاز و انجام نشد= صفر)، سنجیده شد. از هر فرد 2 بار آزمون گرفته شد (قبل از شرکت در کارگاه و بعد از شرکت در کارگاه). تفاضل نمرات قبل و بعد از شرکت در کارگاه به‌عنوان نمره نهایی در نظر گرفته شد. تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه21 و آمارهای توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف‌معیار) و آزمون‌های آماری استنباطی (کروسکال والیس، همبستگی اسپیرمن، ویلکاکسون و شاپیرو ویلک) در سطح معنی‌داری P<0/05 سنجیده شد.
یافته‌ها
37 دختر (46/2 درصد) و 43 پسر (53/8 درصد) از مجموع 80 کارورز وارد مطالعه شدند. 50 نفر از دانشجویان (62/5 درصد) در دانشگاه دولتی مشغول به تحصیل بودند و 39 نفر (48/8 درصد) در اواخر دوره کارورزی بودند. میانگین معدل کارورزان 73/88±15/0 محاسبه شد (جدول شماره 1).
کارگاه مدیریت راه هوایی شامل 2 جلسه نظری و عملی بود. قبل از شرکت در این کارگاه براساس چک‌لیست کتاب راهنمای سریع پروسیجرهای اورژانس از کارورزان پیش‌آزمون گرفته شد. این چک‌لیست شامل 2 بخش برقراری راه هوایی (مجموع نمره: 19) و انتوباسیون (مچموع نمره: 26) بود که مجموع نمره این 2 بخش بین (0) تا (45) محاسبه شد. پس از شرکت در کارگاه راه هوایی، مجدداً براساس همان چک‌لیست از کارورزان پس‌آزمون گرفته شد و نمره قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی به‌صورت جداگانه برای هر فرد محاسبه شد. سپس اختلاف نمره آزمون قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی محاسبه شد.
برای بررسی فرض نرمال توزیع امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی از آزمون شاپیرو ویلک استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون، توزیع داده‌ها غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). بنابراین برای مقایسه امتیاز مهارت قبل و بعد از مداخله در هر کارورز از آزمون غیرپارامتریک ویلکاکسون استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون تفاوت معناداری بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی وجود دارد (P<0/001) (تصویر شماره 1).
برای بررسی فرض نرمال توزیع اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت از آزمون شاپیرو ویلک استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون توزیع داده‌ها غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). بنابراین برای مقایسه اختلاف امتیاز مهارت قبل و بعد از مداخله در هر کارورز براساس جنسیت از آزمون غیرپارامتریک ویلکاکسون استفاده شد. باتوجهبه نتایج آزمون تفاوت معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت وجود نداشت (P<0/351) (تصویر شماره 2).
توزیع اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی (12 تا 18 ماه) غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). بنابراین از آزمون کروسکال والیس برای مقایسه اختلاف امتیاز مهارت کارورزان استفاده شد (جدول شماره 2).
میانگین اختلاف امتیاز در گروهی که در اوایل کارورزی بودند 20/2±61/81، اواسط کارورزی 19/5±42/71 و در اواخر دوره کارورزی 17/5±91/30 محاسبه شد (تصویر شماره 3).
میانگین اختلاف امتیاز در گروهی که در اوایل کارورزی بودند 20/2±61/81، اواسط کارورزی 19/5±42/71 و در اواخر دوره کارورزی 17/5±91/30 محاسبه شد (تصویر شماره 3).
باتوجهبه نتایج آزمون آماری کروسکال والیس، تفاوت معناداری بین مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی وجود نداشت (P=0/321).
توزیع داده‌ها بین 3 نوع دانشگاه محل تحصیل با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک بررسی شد. باتوجهبه نتایج، توزیع در هر سه گروه غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). آزمون آماری کروسکال والیس نشان داد تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان به تفکیک دانشگاه محل تحصیل وجود نداشت (P=0/213) (جدول شماره 3).
بررسی فرض توزیع نرمال معدل و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک انجام شد. باتوجهبه نتایج، معدل و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان دارای توزیع غیرنرمال بود (0/05>P). بنابراین برای مقایسه این دو متغیر از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد (جدول شماره 4).
نتایج حاصل از همبستگی اسپیرمن نشان داد ارتباط معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان و معدل آن‌ها وجود داشت (P=0/002). باتوجهبه ضریب همبستگی(r=-0/337) این رابطه به‌صورت غیرمستقیم بوده است. به‌عبارت‌دیگر هرچه معدل کارورز بالاتر گزارش شده، شکاف امتیاز کسب‌شده قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی کوچک‌تر بوده است. نحوه توزیع اختلاف امتیاز مهارت کارورز نیز براساس معدل نشان داده شده است (تصویر شماره 4).
توزیع داده‌ها بین 3 نوع دانشگاه محل تحصیل با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک بررسی شد. باتوجهبه نتایج، توزیع در هر سه گروه غیرنرمال محاسبه شد (0/05>P). آزمون آماری کروسکال والیس نشان داد تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان به تفکیک دانشگاه محل تحصیل وجود نداشت (P=0/213) (جدول شماره 3).
بررسی فرض توزیع نرمال معدل و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک انجام شد. باتوجهبه نتایج، معدل و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان دارای توزیع غیرنرمال بود (0/05>P). بنابراین برای مقایسه این دو متغیر از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد (جدول شماره 4).
نتایج حاصل از همبستگی اسپیرمن نشان داد ارتباط معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان و معدل آن‌ها وجود داشت (P=0/002). باتوجهبه ضریب همبستگی(r=-0/337) این رابطه به‌صورت غیرمستقیم بوده است. به‌عبارت‌دیگر هرچه معدل کارورز بالاتر گزارش شده، شکاف امتیاز کسب‌شده قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی کوچک‌تر بوده است. نحوه توزیع اختلاف امتیاز مهارت کارورز نیز براساس معدل نشان داده شده است (تصویر شماره 4).
بحث
مهارت در انجام اقدامات بالینی از ضروریات حرفه پزشکی و طبابت است. کسب صلاحیت لازم در انجام مهارتهای بالینی مستلزم صرف زمان، شکیبایی و تمرین در یک بستر مناسب است. مهارتهای بالینی به‌کندی کسب می‌شوند و اغلب این مهارت‌ها با عدم به‌کارگیری تحلیل می‌روند [7]. ازآنجا‌که آموزش برخی از مهارت‌ها و اقدامات بالینی در دانشکده‌های پزشکی کشور از کمیت و کیفیت مطلوبی برخوردار نیست و عملاً متولی و روش مشخصی برای آموزش آن‌ها وجود ندارد. یکی از روش‌های مهم آموزشی، آموزش کارگاهی است [13]. کارگاهها حداکثر فرصت را برای یادگیری شرکت‌کنندگان فراهم کرده، کاربرد عملی دانش‌ها و مهارت‌ها را میسر می‌کنند [14, 15].
نتایج مطالعه حاضر نشان داد تفاوت معناداری بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی وجود دارد. نتایج مطالعه اکبری لاکه و همکاران [16] نشان داد تشکیل کارگاه‌های مهارت آموزی در مرکز مهارتهای بالینی، تأثیر مثبتی بر افزایش سطح دانش پایه و افزایش توانمندی دانشجویان در انجام مهارتهای مربوط داشته است که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است. مطالعه محمد‌زاده و همکاران [12] در سال 2016 نشان داد برگزاری کارگاه‌های آموزشی بر مهارت بالینی کارورزان تأثیر داشته است، به‌گونه‌ای‌که نمره کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه اختلاف معنی‌داری با هم داشتند. نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت وجود ندارد. شرکت کارورزان در کارگاه‌های آموزشی مدیریت راه‌های هوایی می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در مهارتهای آن‌ها ایجاد کند. برخی از تفاوت‌های احتمالی قبل و بعد از شرکت در کارگاه‌های آموزشی شامل بهبود در مهارتهای فنی، توانایی کار با ابزار جدید، بهبود در مهارتهای ارتباطی هستند.
مطالعه امراللهی و همکاران [17] نشان داد تفاوت معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه راه هوایی براساس جنسیت وجود دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. جهت تقویت مهارتهای کارورزان ضروری است برنامه آموزشی سازمان‌یافته و مدون با ایجاد فرصت تمرین و تعیین مسئولیت انجام مهارت برای کارآموزان در دوره کارورزی در‌زمینه یادگیری و ارتقای مهارت آنان فراهم شود. افزایش میانگین امتیاز مهارتهای کسب‌شده بعد از آموزش در این مطالعه به‌هیچ‌وجه به فراگیران این اطمینان را نخواهد داد که در عرصه کار و فعالیت پزشکی آینده بتوانند با حداقل مهارت و اعتماد‌به‌نفس قابل‌قبول از عهده انجام آن (مهارت) برآیند.
از طرفی باتوجهبه اینکه تاکنون هیچ تدبیر جدی‌ای برای آموزش یا آموزش مداوم این مهارت‌ها برای پزشکان فارغ‌التحصیل اندیشیده نشده، بنابراین به نظر می‌رسد اغلب دانش‌آموختگان پزشکی در عرصه کار خود با مشکلات جدی روبه‌رو باشند که نتیجه آن مسلماً کاهش سطح ارائه خدمات درمانی، تضییع حقوق بیماران و احتمالاً بروز خطراتی توسط پزشکان کم‌تجربه خواهد بود [18, 19].
مطابق یافته‌های این مطالعه تفاوت معناداری بین مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی و اختلاف امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی وجود نداشت. مطالعه امراللهی و همکاران [17] نشان داد بین گذاشتن راه هوایی و مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی ارتباط معنی‌داری وجود دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. مطالعه امینی و همکاران [20] در سال 2001 نشان داد مدتزمان سپری‌شده از دوره کارورزی ارتباط مستقیمی با میزان مهارت کارورزان دارد که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. علت تفاوت نتایج این مطالعات را می‌توان چنین بیان کرد که کارورزان دوره آموزشی تئوری و عملی برنامه‌ریزی‌شده‌ای را نگذرانده‌اند و بنابراین نباید انتظار داشت در شرایط فقدان آموزش کارورزی کافی، از مهارت خوبی برخوردار باشند. وجود دوره‌های بالینی قبل از تماس با بیماران می‌تواند در کاهش اشتباهات احتمالی دانشجویان و درمان مؤثر بیماران در آینده نقش بسزایی ایفا کند.
مطابق یافته‌های پژوهش حاضر تفاوت معنی‌داری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان به تفکیک دانشگاه محل تحصیل وجود نداشت. مطالعه امینی و همکاران [20] در سال 2001 نشان داد میزان مهارت بالینی دانشجویان برحسب محیط‌های بالینی متفاوت بود که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر نیست. آموزش کارهای عملی پزشکی طی 2 دهه اخیر در دانشکده‌های پزشکی دستخوش تحولات چشمگیری شده و به سمت گسترش و تقویت آموزش‌ها در مراکز آموزش مهارتهای بالینی پیش رفته است.
مطابق یافته‌های پژوهش حاضر ارتباط معناداری بین اختلاف امتیاز مهارت کارورزان و معدل آن‌ها وجود داشت. نتایج مطالعه سلیمی و همکاران [21] در سال 2008 که با هدف بررسی میزان مهارت بالینی پرستاران انجام شد، نشان داد بین میزان مهارت بالینی پرستاران و میانگین معدل ترم‌های گذشته ارتباط معنی‌دار آماری دیده شده است که نتایج این مطالعه همسو با نتایج مطالعه حاضر است.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه نشان داد بین امتیاز مهارت کارورزان قبل و بعد از شرکت در کارگاه مدیریت راه هوایی اختلاف معنی‌داری وجود دارد. با شناسایی عوامل مؤثر در افزایش و بهبود این مهارت‌ها می‌توانیم پزشکان آینده را به‌صورت حرفه‌ای و توانمند و دارای شایستگی‌های بالینی برای درمان مؤثر بیماران تربیت کنیم.
محدودیت‌های مطالعه حاضر را می‌توان چنین بیان کرد که ممکن است کیفیت همه کلاس‌ها و تدریس یکسان و ایدئال نباشد و همچنین خستگی ناشی از کشیک‌های طب اورژانس روی یادگیری کارورزان تأثیر بگذارد. به همین دلیل باید اساتید از مهارت کافی برخوردار باشند و همچنین زمان کارگاه موقعی باشد که با کشیک‌های کارورزان تداخل نداشته باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مصوب کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان با کد اخلاق IR.ZAUMS.REC.1401.132 است.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان بابت همکاری در اجرای این مطالعه تقدیر و تشکر می‌شود.
References
1.Bingham RM, Proctor LT. Airway management. Pediatr Clin North Am. 2008; 55(4):873-86. [DOI:10.1016/j.pcl.2008.04.004] [PMID]
2.Tintinalli JE, Ma OJ, Ma DM, Meckler GD, Stapczynski JS, Cline DM, et al. Tintinalli’s emergency medicine: A comprehensive study guide. New York: McGraw Hill; 2011. [Link]
3.Hosein Khan Z, Arbabi S, Ebrahim Soltani A. [Airway: Historical background, preoperative assessment and management of elective and emergency airway problems (review article) (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2008; 65(1):1-12. [Link]
4.Ringsted C, Schroeder TV, Henriksen J, Ramsing B, Lyngdorf P, Jønsson V, et al. Medical students' experience in practical skills is far from stakeholders' expectations. Med Teach. 2001; 23(4):412-6. [DOI:10.1080/01421590120043017] [PMID]
5.Caplan RA, Posner KL, Ward RJ, Cheney FW. Adverse respiratory events in anesthesia: A closed claims analysis. Anesthesiology. 1990; 72(5):828-33. [DOI:10.1097/00000542-199005000-00010] [PMID]
6.Aboussouan LS, Stoller JK. Diagnosis and management of upper airway obstruction. Clin Chest Med. 1994; 15(1):35-53. [DOI:10.1016/S0272-5231(21)01054-6] [PMID]
7.Wissenberg M, Lippert FK, Folke F, Weeke P, Hansen CM, Christensen EF, et al. Association of national initiatives to improve cardiac arrest management with rates of bystander intervention and patient survival after out-of-hospital cardiac arrest. JAMA. 2013; 310(13):1377-84. [DOI:10.1001/jama.2013.278483] [PMID]
8.Mahoori A, Hassani E, Noroozinia H, Amiri Kar M. [Evaluating the knowledge of urmia university medical students about adult cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Stud Med Sci. 2010; 21(3):260-5. [Link]
9.Vatankhah M, Malekshoar M, Zarei T, Moradi M, Adibi P, Razavi BBM. [Impact of innovative cardiopulmonary resuscitation training methods on the skills and knowledge of medical students: A narrative review (Persian)]. Dev Strateg Med Educ. 2023; 10(1):2-13. [Link]
10.Nemati F, Tabatabaee A, Salehi Z, Mohammadnejad E. [The effect of CardioPulmonary Cerebral Resuscitation (CPCR) on nurses’ knowledge and performance: Literature review (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2022; 10(1):142-9. [Link]
11.Thomsen JLD, Nørskov AK, Rosenstock CV. Supraglottic airway devices in difficult airway management: A retrospective cohort study of 658,104 general anaesthetics registered in the Danish Anaesthesia Database. Anaesthesia Korea. 2019; 74(2):151-7. [DOI:10.1111/anae.14443]
12.Mohammadzade G, Behnaz F, Dehlavi R, Meidany A, Fallah tafti AM, Mohammadzadeh M. [Effect of educational workshops held by interns to introdue needed skills to new externs before entering externship in Shahid Sadoughi University of Medical Sciences (Persian)]. J Med Educ Dev. 2016; 11(2):146-52. [Link]
13.Yazdi-Feyzabadi V, Gozashti MH, Komsari S, Mohammadtaghizadeh S, Amiresmaili M. Quality assessment of clinical education services in teaching hospitals located in Kerman, Iran. Electron Physician. 2015; 7(7):1427-34. [PMID]
14.Ofosu C. Continuing education: are conferences and workshops the link for hospital employed nurses? Int J Nurs Stud. 1997; 34(1):72-5. [DOI:10.1016/S0020-7489(96)00027-2] [PMID]
15.Kadivar M, Panah Khani M, Javadian N. [Assesment of knowledge & attiude of the pediatric cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. J Res Med Sci. 2003; 3(8):65-8. [Link]
16.Akbarilakeh M, Yazdani S, Badehnoosh B, Rahimzadeh M, Aghakhani L. [Effect of obstetrics and gynecology workshops in clinical skills center on clinical knowledge and practice of medical students in Alborz University of Medical Sciences in 2018 (Persian)]. Alborz Univ Med J. 2021; 10(1):69-78. [DOI:10.29252/aums.10.1.69]
17.Amrellahi M, Ayatellahi V, Abbasi HR, Dehghani A, Ahmadiyeh MH. [Assessmen of f the capaillity of medical interns in airway management (Persian)]. J Iran Soc Anaesthesiol Intensive Care. 2006; 27(51): 50-6. [Link]
18.Jalili Z, Noohi A, Nakhaei N. [The opinions of medical interns about the acquired basic clinical skills (Persian)]. Strides Dev Med Educ. 2005; 2(2):80-7. [Link]
19.Roudbari M, Yaghmayi M, Zarif Houshyar J. [Educational process of interns in obstetrics & gynecology department at Zahedan University of Medical Sciences in 2002 (Persian)]. Iran J Med Educ. 2003; 3(2):23-31. [Link]
20.Amini A G, Barzegar M, Hatamy F. The state of clinical competencies of medical students in performing basic clinical procedures at Tabriz University of Medical Sciences and Health Services. Iran J Med Educ. 2001; 1(4):9-16. [Link]
2.Tintinalli JE, Ma OJ, Ma DM, Meckler GD, Stapczynski JS, Cline DM, et al. Tintinalli’s emergency medicine: A comprehensive study guide. New York: McGraw Hill; 2011. [Link]
3.Hosein Khan Z, Arbabi S, Ebrahim Soltani A. [Airway: Historical background, preoperative assessment and management of elective and emergency airway problems (review article) (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2008; 65(1):1-12. [Link]
4.Ringsted C, Schroeder TV, Henriksen J, Ramsing B, Lyngdorf P, Jønsson V, et al. Medical students' experience in practical skills is far from stakeholders' expectations. Med Teach. 2001; 23(4):412-6. [DOI:10.1080/01421590120043017] [PMID]
5.Caplan RA, Posner KL, Ward RJ, Cheney FW. Adverse respiratory events in anesthesia: A closed claims analysis. Anesthesiology. 1990; 72(5):828-33. [DOI:10.1097/00000542-199005000-00010] [PMID]
6.Aboussouan LS, Stoller JK. Diagnosis and management of upper airway obstruction. Clin Chest Med. 1994; 15(1):35-53. [DOI:10.1016/S0272-5231(21)01054-6] [PMID]
7.Wissenberg M, Lippert FK, Folke F, Weeke P, Hansen CM, Christensen EF, et al. Association of national initiatives to improve cardiac arrest management with rates of bystander intervention and patient survival after out-of-hospital cardiac arrest. JAMA. 2013; 310(13):1377-84. [DOI:10.1001/jama.2013.278483] [PMID]
8.Mahoori A, Hassani E, Noroozinia H, Amiri Kar M. [Evaluating the knowledge of urmia university medical students about adult cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Stud Med Sci. 2010; 21(3):260-5. [Link]
9.Vatankhah M, Malekshoar M, Zarei T, Moradi M, Adibi P, Razavi BBM. [Impact of innovative cardiopulmonary resuscitation training methods on the skills and knowledge of medical students: A narrative review (Persian)]. Dev Strateg Med Educ. 2023; 10(1):2-13. [Link]
10.Nemati F, Tabatabaee A, Salehi Z, Mohammadnejad E. [The effect of CardioPulmonary Cerebral Resuscitation (CPCR) on nurses’ knowledge and performance: Literature review (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2022; 10(1):142-9. [Link]
11.Thomsen JLD, Nørskov AK, Rosenstock CV. Supraglottic airway devices in difficult airway management: A retrospective cohort study of 658,104 general anaesthetics registered in the Danish Anaesthesia Database. Anaesthesia Korea. 2019; 74(2):151-7. [DOI:10.1111/anae.14443]
12.Mohammadzade G, Behnaz F, Dehlavi R, Meidany A, Fallah tafti AM, Mohammadzadeh M. [Effect of educational workshops held by interns to introdue needed skills to new externs before entering externship in Shahid Sadoughi University of Medical Sciences (Persian)]. J Med Educ Dev. 2016; 11(2):146-52. [Link]
13.Yazdi-Feyzabadi V, Gozashti MH, Komsari S, Mohammadtaghizadeh S, Amiresmaili M. Quality assessment of clinical education services in teaching hospitals located in Kerman, Iran. Electron Physician. 2015; 7(7):1427-34. [PMID]
14.Ofosu C. Continuing education: are conferences and workshops the link for hospital employed nurses? Int J Nurs Stud. 1997; 34(1):72-5. [DOI:10.1016/S0020-7489(96)00027-2] [PMID]
15.Kadivar M, Panah Khani M, Javadian N. [Assesment of knowledge & attiude of the pediatric cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. J Res Med Sci. 2003; 3(8):65-8. [Link]
16.Akbarilakeh M, Yazdani S, Badehnoosh B, Rahimzadeh M, Aghakhani L. [Effect of obstetrics and gynecology workshops in clinical skills center on clinical knowledge and practice of medical students in Alborz University of Medical Sciences in 2018 (Persian)]. Alborz Univ Med J. 2021; 10(1):69-78. [DOI:10.29252/aums.10.1.69]
17.Amrellahi M, Ayatellahi V, Abbasi HR, Dehghani A, Ahmadiyeh MH. [Assessmen of f the capaillity of medical interns in airway management (Persian)]. J Iran Soc Anaesthesiol Intensive Care. 2006; 27(51): 50-6. [Link]
18.Jalili Z, Noohi A, Nakhaei N. [The opinions of medical interns about the acquired basic clinical skills (Persian)]. Strides Dev Med Educ. 2005; 2(2):80-7. [Link]
19.Roudbari M, Yaghmayi M, Zarif Houshyar J. [Educational process of interns in obstetrics & gynecology department at Zahedan University of Medical Sciences in 2002 (Persian)]. Iran J Med Educ. 2003; 3(2):23-31. [Link]
20.Amini A G, Barzegar M, Hatamy F. The state of clinical competencies of medical students in performing basic clinical procedures at Tabriz University of Medical Sciences and Health Services. Iran J Med Educ. 2001; 1(4):9-16. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Development Strategies in Medical Education
Designed & Developed by : Yektaweb
