راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی

هدف: روش‌های ارزشیابی جمعی در حوزه پزشکی، عمدتاً بر آزمون‌های چندگزینه‌ای (MCQ) متمرکز هستند که به منظور سنجش یادآوری اطلاعات و حقایق پایه طراحی شده‌اند. با این حال، آزمون‌های جورکردنی گسترده پاسخ (EMQ) به عنوان نوعی آزمون چندگزینه‌ای پیشرفته، توانایی ارزیابی سطوح بالاتر شناختی مانند حل مسئله و کاربرد دانش را دارا هستند. در این پژوهش، با هدف مقایسه کارایی و تأثیر آزمون‌های EMQ و MCQ بر عملکرد و رضایت دانشجویان پزشکی، این دو نوع آزمون در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این مطالعه می‌تواند به بهبود کیفیت ارزشیابی در آموزش پزشکی و شناسایی روش‌های مؤثرتر برای سنجش توانایی‌های بالینی دانشجویان کمک شایانی نماید.
روش ها: این پژوهش به صورت مداخله‌ای نیمه‌تجربی در سال 1400 بر روی دانشجویان رشته‌های زنان و زایمان و بیماری‌های داخلی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد. نمونه آماری این مطالعه از طریق نمونه‌گیری در دسترس، شامل دانشجویان دستیاری، کارورزی و کارآموزی گردید. در گروه کنترل، از آزمون چهارگزینه‌ای (MCQ) و در گروه مداخله، از آزمون جورکردنی گسترده پاسخ (EMQ) استفاده شد. روایی سوالات آزمون توسط پنلی متشکل از 5 متخصص رشته‌ای و یک متخصص آموزش پزشکی تأیید گردید. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 تحلیل شدند. به منظور مقایسه توانایی آزمون‌های EMQ و MCQ در تمایز بین دانشجویان سه مقطع تحصیلی، از آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) استفاده شد.
یافته­ ها: در مجموع 176 نفر مشارکت نمودند که 87 نفر در گروه مداخله و 89 نفر در گروه کنترل بودند­. متغیرهای پایه بین دو گروه تفاوت آماری معناداری نداشت. نمره EMQ (5/2 ± 1/17) بیشتر از MCQ (6/2 ± 6/16) بود هرچند این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. همچنین رضایت دانشجویان از EMQ بیشتر از MCQ بود(5/2 ± 5/17 در مقابل 3/3 ± 2/16). نمره آزمون EMQ با رتبه کنکور همبستگی معکوس و معنی داری داشت (r= -0.399, p=0.011) اما این همبستگی برای آزمون MCQ مشاهده نشد (r= -0.258, p=0.095).
نتیجه­ گیری: براساس روانشناسی یادگیری و آموزشی، نظارت و ارزشیابی حلقه آخر فعالیت­های آموزشی و تکمیل کننده انجام آموزش محسوب می­شود نکته قابل تامل آن است که رفتار برخی دانشجویان پزشکی حاکی از آن است که نحوه ارزیابی می­تواند منجر به تحریک یادگیری شود بر همین اساس تلاش برای یافتن بهترین روش ارزیابی همچنان ادامه دارد. در حال حاضر MCQ به دلیل توانایی ارزیابی تعداد زیادی دانشجو و همچنین سنجش طیف وسیعی از محتوای آموزشی با عینیت بالا، به طور چشمگیری در دانشگاه­های علوم پزشکی استفاده می­شوند با این حال بیشتر متخصصین استفاده از این روش را توصیه نمی­کنند که با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که عملکرد و رضایت دانشجویان در EMQ نسبت MCQ بیشتر می­باشد که می­تواند به دلیل ارزیابی دقیق­تر دانشجویان و سنجش عینی­تر محتوای ­آموزشی در آزمون جورکردنی گسترده پاسخ باشد.